Jan van der Doelen over Building & Construction

Beste lezer,

Met deze sector thema update wil ik je op de hoogte houden van de laatste inzichten in de sector Building & Construction. In deze update staat het thema demografie centraal.

Demografie in jouw sector
17 miljoen Nederlanders. Op dat hele kleine stukje aarde. De groei zat er de afgelopen jaren goed in. De komende jaren verandert vooral de samenstelling van de bevolking en de huishoudens. Huishoudens worden kleiner. Nooit eerder kende ons land zoveel eenpersoonshuishoudens. En in 2030 zal ongeveer 30% van de bevolking een migratieachtergrond hebben.

Maar de grootste verandering is dat Nederlanders gemiddeld ouder worden. Dat leidt tot vergrijzing; het aandeel 65-plussers neemt tot 2030 met 40% toe tot ruim 4 miljoen mensen en het aantal 80-plussers stijgt met 70% naar 1,25 miljoen mensen. De komende tijd verlaten de babyboomers de arbeidsmarkt. De krapte op de personeelsmarkt zal daarmee nog nijpender worden.

Al deze demografische ontwikkelingen hebben een impact op de manier waarop ondernemingen en organisaties de toekomst ingaan. In deze Thema Update Demografie neemt ING Sector Banking je mee langs de kansen die de veranderende bevolkingssamenstelling van Nederland biedt voor jouw onderneming in de sector Building & Construction.

December 2020 – Demografie in de bouw: Bouwen voor een drukker, diverser en grijzer Nederland

Nederland wordt ‘drukker, diverser en dubbel grijs’. Dat is heel kort samengevat de conclusie van een rapport dat het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut en het CBS in juli uitbrachten. Het onderzoek is een antwoord van verschillende ministeries op de vraag van de Tweede Kamer om de gevolgen van veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking voor de komende 30 jaar in kaart te brengen.

De samenstelling van de bevolking gaat behoorlijk veranderen. Een voorspelling is dat het aantal inwoners van Nederland met een migratie-achtergrond tot 2050 toeneemt. En het is zeker dat het aantal ouderen verdubbelt. Deze demografische ontwikkelingen in Nederland zijn van groot belang voor vraag en aanbod in de sector Building & Construction.

Trend 1: De vraag naar woningen verandert

De Nederlandse bevolking is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. In zes van de zeven scenario’s in bovengenoemd onderzoek gaat die groei tot 2050 door. Op dit moment staat de teller op ruim 17,3 miljoen inwoners. Het scenario met de sterkste groei gaat uit van 21,8 miljoen inwoners in 2050. In de – minder waarschijnlijke – krimpvariant zijn het er 17,1 miljoen. Dit heeft gevolgen voor de behoefte aan woningen. De vraag zal niet alleen stijgen maar verandert ook, omdat de samenstelling van de bevolking wijzigt. Een paar conclusies uit het rapport:

Het aantal ouderen zal fors toenemen, vooral het aantal 80-plussers.
De bevolking in de beroepsleeftijden zal beperkt groeien of zelfs krimpen. Het aantal mensen met een migratieachtergrond groeit sterk ten opzichte van die met een Nederlandse achtergrond.
De totale bevolkingsomvang zal vooral groeien in de dichtbevolkte regio’s. In dunbevolkte regio’s neemt wel het aantal alleenwonende ouderen toe, maar daar staat tegenover dat het aantal jongere huishoudens vermindert.
Het aantal huishoudens groeit procentueel sterker dan de bevolking doordat een steeds groter deel van de bevolking alleen woont. Dat geldt vooral voor de 70-plussers. Daarnaast zorgt migratie voor een toename van het aantal huishoudens. In het scenario met een hoge immigratie kan het aantal huishoudens groeien tot 9,7 miljoen in 2050. Nu zijn dat er circa 8 miljoen. Uit eerdere CBS-prognoses blijkt dat de groei van het aantal huishoudens de komende decennia zal afnemen.
Volgens de CBS-prognose (2019) neemt het aandeel van de bevolking met een migratieachtergrond toe van 24% nu naar 36% in 2050.

Er moeten dus niet alleen veel nieuwe woningen worden gebouwd in de komende 30 jaar, de verwachting is dat de vraag naar kleinere en zorgwoningen door de demografische veranderingen relatief nog meer zal stijgen. Het aanbod zal op deze vraagverandering moeten worden aangepast. Dat geldt zowel voor de nieuwe woningen als voor aanpassing van bestaande woningen, kantoren, winkels en andere gebouwen die kunnen worden getransformeerd. Een paar voorbeelden die we nu al in de praktijk zien:

Hevo realiseert in Leeuwarden in samenwerking met andere partijen 96 zorgwoningen met een sale-and-lease-backstructuur
De hofjeswoning van DomusCura voor ouderen met een zorgbehoefte
22 woonconcepten voor ouderen
Het optimaatconcept van KlokGroep in Nijmegen voor kleine huishoudens

Trend 2: De aard van het werk in de bouwsector verandert

Niet alleen de vraag naar woningen verandert, aan de aanbodkant verandert er ook het nodige. Er is meer behoefte aan vakmensen en technisch personeel, maar ook aan bijvoorbeeld IT-personeel. Robotisering, Artificial Intelligence en data hebben ook in de bouwsector gevolgen voor de aard van het werk. Dit vraagt om steeds meer andere kennis en vaardigheden van medewerkers.

De bouw is een volatiele bedrijfstak en bedrijven hebben behoefte aan een grote flexibele schil om snel te kunnen op- en afschalen. Er is dus ook veel flexibel personeel nodig, vooral in de uitvoerende functies. Maar door digitalisering en industrialisering zal een steeds groter deel van de bouwproductie in de komende jaren op een andere manier plaatsvinden. Hierdoor is er behoefte aan vakmensen maar ook aan hooggeschoold personeel, bijvoorbeeld op het gebied van IT. Voor de traditionele bouw zal de behoefte aan uitvoerend personeel dominant blijven, de industriële bouw zal werk bieden aan een veel diverser medewerkersbestand. In beide gevallen zal de impact van de veranderende samenstelling van de bevolking groot zijn. De huidige beroepsbevolking zal immers voor een belangrijk deel vergrijzen en de aanwas komt vooral van arbeidsmigranten. In Nederland zal de slag om bepaalde arbeidsmigranten ook groter worden.

Het EIB stelt in een rapport dat door een productieherstel op de middellange termijn, nadat het virus is teruggedrongen, de werkgelegenheid in de bouw met gemiddeld 2,5% kan toenemen. Daarmee komt de werkgelegenheid in 2024 uit boven die van topjaar 2019. Als werkgever in de bouw zul je daarom moeten werken aan je aantrekkelijkheid en je bekendheid. De structurele vraag naar medewerkers met de juiste skills voor een andere manier van bouwen zal immers blijven. Wat maakt werkgevers in de bouw bijvoorbeeld aantrekkelijk?

Een inspirerend management en een relatief platte organisatie
Een aansprekende missie die bekend is en gedragen wordt door de gehele organisatie
Medewerkers die goed (cijfermatig) worden geïnformeerd
Medewerkers die zelf invloed hebben op manieren om het werk sneller, goedkoper, slimmer en klantgerichter in te richten

Een bedrijf dat zich onderscheidt als werkgever is Volker Wessels.

3 tips voor ondernemers

De koplopers hebben constant aandacht voor hun rol als werkgever en bieden de medewerker verantwoordelijkheid en regelruimte. Maar zij hebben ook een duidelijke missie die bekend is bij en gedragen wordt door de medewerkers. De Vries en Verburg is zo’n bedrijf met sterke waarden.
De demografische veranderingen in Nederland leiden tot een andere vraag naar gebouwen – dat geldt vooral voor woningen. Als de productie meer en meer geïndustrialiseerd gaat plaatsvinden zul je als ondernemer vooruit moeten denken over de ontwikkeling van ander aanbod. Niet reageren op acute vraag, maar bedenken hoe die vraag er over een aantal jaren uit gaat zien. Hierop moet je immers ook het productieproces inrichten. Van Wijnen uit Baarn heeft al stappen gezet…
De beroepsbevolking slinkt. Daarom zijn er meer arbeidsmigranten nodig. Hiervoor moet je als werkgever natuurlijk voldoende aantrekkelijk zijn. Een alternatief is dat je als ondernemer meer investeert in machines en automatisering. Zo word je minder afhankelijk van de arbeidsmarkt, maar de vaste kosten stijgen wel. Eén ding is zeker: een duidelijke keuze voor de toekomst is noodzakelijk.

Jan van der Doelen

Sector Banker Building & Construction
Jan.van.der.Doelen@ing.com
Tel: +31 6 55 81 22 15
LinkedIn
Twitter